Het Atkins dieet is ontwikkeld door Dr. Robert Atkins en staat vooral bekend om de beperking van koolhydraten. Het idee achter dit dieet is dat de meeste mensen te dik worden door een te hoog insulineniveau in het bloed. Door minder koolhydraten te nuttigen ontstaat een laag insulineniveau waardoor mensen dus zouden moeten afvallen. Insuline is een hormoon dat een hongersignaal afgeeft aan de hersenen en de opslag van vet mogelijk maakt. Door geen koolhydraten te nuttigen schakelt de stofwisseling over op vetverbranding. Het Atkins dieet bestaat uit 3 fasen.
Eerste fase:
De eerste fase duurt 2 weken en zorgt voor veel gewichtsverlies. Je mag onbeperkt vet en eiwitten consumeren maar maximaal 20 gram koolhydraten per dag. Aardappelen, granen en brood zijn verboden, wel mag je onbeperkt koolhydraatarme groenten en kip, vlees, kaas, boter en eieren consumeren. Koffie en alcoholische dranken zijn ten strengste verboden en er moet veel water worden gedronken. Wat deze fase des te moeilijker maakt is dat ook fruit verboden is. Eventuele tekorten moeten worden aangevuld met een voedingssupplement. Dit is de strengste fase van het dieet. Voor veel mensen is dit niet haalbaar, zeker niet in combinatie met andere gezinsleden.
Tweede fase
Tijdens de tweede fase gaat men op zoek naar de eigen Kritische Koolhydraten Grens. Dit is het aantal koolhydraten dat men kan eten terwijl het gewichtsverlies langzaam doorgaat. De regels zijn in eerste instantie dezelfde als in de eerste fase alleen mogen er meer koolhydraten gegeten worden. Elke week mag het aantal koolhydraten worden opgehoogd met 5 gram per dag, dit gaat door totdat het gewichtsverlies net niet stopt.
Derde fase
Men gaat over tot de derde fase wanneer het streefgewicht is bereikt. De regels zijn nog steeds hetzelfse en er mogen weer geleidelijk aan meer koolhydraten aan het dieet worden toegevoegd. Net zolang totdat er geen gewichtsverlies meer is en het gewicht stabiel blijft.
Vervolgens treedt eigenlijk een vierde fase, de rest van het leven in. Het koolhydratenmaximum van fase 3 moet in acht worden genomen. Als men aankomt moet men dit niveau verlagen, en als men ongewenst afvalt, moet dit niveau worden verhoogd. Geraffineerde suiker is voorgoed verboden.
Kritiek
Naast dat het dieet erg strikt is en daardoor moeilijk vol te houden, kan het ook nadelen met zich meebrengen voor de gezondheid. Zo stelt onderzoek uit 2010 dat een koolhydraatbeperkend dieet dat gebaseerd is op voornamelijk dierlijke bronnen, wat bij het Atkins dieet het geval is, het risico om te overlijden met 23% verhoogt. De kans om te sterven aan hart- en vaatziekten stijgt met 14% en aan kanker met 28%. Wanneer hetzelfde koolhydraatbeperkende dieet echter rijk is aan plantaardige eiwitten en vetten wordt het risico op overlijden met 20% verlaagd.
Het idee achter het Atkins dieet is dus goed. Het insulineniveau verlagen en de stofwisseling over laten gaan op vetverbranding. De stelling dat er een aantal, veelal ongezonde, voedingsmiddelen onbeperkt mag worden gegeten heeft een slechte invloed op de gezondheid. Zo krijgt men te veel onverzadigde vetten binnen met alle gevolgen van dien.